نوشته‌ها

هفت گفتار درباره ترجمه – دکتر کورش صفوی (گفتار هفتم)

هفت گفتار درباره ترجمه – دکتر کورش صفوی (گفتار هفتم)

گفتار هفتم: سبک در ترجمه

هفت گفتار درباره ترجمه - دکتر کورش صفوی (گفتار هفتم)در این مقاله کوشش خواهد شد تا پس از ارائه تعریفی از سبک[۱] بدان معنایی که در ترجمه شناسی مطرح است، برخی از گونه های آن مورد بررسی قرار گیرد و سپس آنچه از دیدگاه زبانشناسی به عنوان اصول رعایت سبک در ترجمه مورد نظر است، به گونه ای ساده انگاشته بیان شود.

آنچه در این مختصر تحت عنوان سبک مطرح می شود، با تعریفی که از آن در بررسی های ادبی مورد نظر است، کم و بیش متفاوت می نماید. در اینجا منظور از سبک، شیوه بیان متن زبان مبدا است.

سبک یا شیوه بیان یک نویسنده نسبت به موضوع مورد نظر وی دارای ویژگی های خاصی است. به طور کلی سبک یک داستان با سبکی که در نگارش مقاله ای علمی ارائه می شود متفاوت است. زبانی که برای توصیف علمی یک رویداد به کار می رود، با توصیف ادبی همان رویداد و طبعا توصیفی که از آن رویداد برای کودکان ارایه می شود، تفاوت بارزی دارد. ادامه مطلب

هفت گفتار درباره ترجمه – دکتر کورش صفوی (گفتار ششم)

هفت گفتار درباره ترجمه – دکتر کورش صفوی (گفتار ششم)

گفتار ششم: بررسی ترجمه ناپذیری

هفت گفتار درباره ترجمه - دکتر کورش صفوی (گفتار ششم) در این مقاله سعی بر آن است تا آنچه به هنگام برگردان یک متن از زبان مبدا (S) به زبان مقصد (T) ترجمه ناشدنی می نماید، مورد بررسی قرار گیرد و چگونگی امکان ارائه معادلی مناسب برای هر یک مطرح شود.

در ابتدا چهار اصل کلی را از دیدگاه معنی شناسی با یکدیگر مرور می کنیم.

الف) در هیچ زبانی نمی توان دو واژه را هم معنی دانست.

ب) واحد ترجمه جمله است.

پ) بر اساس مساله نسبیت در زبان، هر زبان بر اساس علایق بکارگیرندگان خود، برش ویژه ای از واقعیت های جهان خارج را بر می گزیند.

ت) معنی یک جمله الزاما حاصل جمع معنی واژه های موجود در آن جمله نیست. ادامه مطلب

هفت گفتار درباره ترجمه – دکتر کورش صفوی (گفتار پنجم)

هفت گفتار درباره ترجمه – دکتر کورش صفوی (گفتار پنجم)

گفتار پنجم: نماد شناسی در ترجمه

هفت گفتار درباره ترجمه - دکتر کورش صفوی (گفتار پنجم)تصور کنید روزی دستگاهی در اختیارمان باشد که بتواند متنی را ترجمه کند یا نوشته ای را به هر زبانی که بخواهیم برگرداند. در چند دهه اخیر، بسیاری از بزرگان زبانشناسی، ریاضیات و علم رایانه سعی بر آن داشته اند تا آرزوی انسان قرن بیستم را بر آورند، اما با موفقیت کامل هنوز فاصله بسیار است. در مقابل افرادی هم وجود دارند که دو زبانه اند و ترجمه از یک زبان به زبانی دیگر را بسیار ساده می بینند. مطالعه دو زبانگی بهر حال مالامال از پیچیدگی و مشکلات است. بخش اعظم اطلاعات ما از مساله دو زبانگی، محدود به مشاهدات زبانشناسان و مردم شناسانی است که به نقاط گوناگون جهان سفر کرده اند و با مشکل ترجمه مطلبی از زبان بومی ناحیه به زبان خود و یا بر عکس رو به رو شده اند. مترجمینی نیز وجود دارند که پیچیدگی یا عدم امکان ترجمه قطعه شعری را بیان داشته اند. ادامه مطلب

هفت گفتار درباره ترجمه – دکتر کورش صفوی (گفتار دوم)

هفت گفتار درباره ترجمه – دکتر کورش صفوی (گفتار دوم)

گفتار دوم: نسبیت در ترجمه

با مقایسه زبان های گوناگون می توان به تفاوت هایی که میان آنها وجود دارد پی برد. این تمایزات می توانند مربوط به ساختمان های دستوری متفاوت یا عدم تطابق کامل دامنه اطلاق واژه ها در دو زبان یا ناشی از اختلاف فرهنگ و تمدن و عادات و رسوم دو قومی باشد که به آن دو زبان سخن می گویند.

بسیاری از فلاسفه زبان سعی بر این داشته اند تا دیدی کلی از رابطه ی میان زبان و ذهن انسان را مطرح ساخته، ماهیت عملکرد آن را بازشناسند. بنجامین لی وورف[۱] یکی از شاگردان ادوارد ساپیر[۲] با بررسی و تحلیل اصطلاحات مربوط به زمان و مکان در زبان های سرخپوستان آمریکا بویژه زبان هوپی[۳] به این نتیجه رسیدند که زبان های مذکور درباره ی زمان و مکان نگرشی را نشان می دهند که تصور آن برای یک اروپایی میسر نیست. ادامه مطلب

هفت گفتار درباره ترجمه – دکتر کورش صفوی (گفتار اول)

هفت گفتار درباره ترجمههفت گفتار درباره ترجمه – دکتر کورش صفوی (گفتار اول)

کوروش صفوى متولد سال ۱۳۳۵ است. در مدرسه عالى ترجمه در آلمان و اتریش، زبان آلمانى خوانده و دکتراى زبان شناسى اش را از دانشگاه تهران گرفته است. عنوان رساله دکترایش «اسباب ایجاد نظم در ادب فارسى» بود. او تحصیلات ابتدایى و متوسطه خود را در آلمان و اتریش به پایان برد و در سال ۱۳۵۰ به تهران بازگشت. در همان سال مجدداً از دبیرستان معروف هدف دیپلم ریاضى گرفت. در سال ۱۳۵۴ یعنى حدوداً در هجده سالگى از مدرسه عالى ترجمه موفق به اخذ مدرک کارشناسى در رشته زبان آلمانى شد و در همان سال براى ادامه تحصیل به آمریکا رفت و پس از نزدیک به یک سال و اندى تحصیل در رشته زبان شناسى، به دلیل بیمارى پدر به ایران بازگشت و دوره هاى کارشناسى ارشد و دکترایش را در دانشگاه تهران گذراند.

کوروش صفوى از سال ۱۳۵۶ به استخدام دانشگاه علامه طباطبایى درآمد و عضو هیأت علمى گروه زبان شناسى آن شد. کوروش صفوى بیش از ۱۲۰ مقاله تحقیقى در زمینه هاى مختلف زبان شناسى، به ویژه معنى شناسى، مطالعات ادبى و ترجمه شناسى تألیف و ترجمه کرده که در مجلات پژوهشى مختلف منتشر شده است. تألیف بیش از ۵۰۰ مقاله از مدخل هاى دانشنامه ادب فارسى نیز از جمله فعالیت هاى قابل ثبت اوست.

اولین کتاب صفوى در سال ۱۳۶۰ توسط بنگاه ترجمه و نشر کتاب منتشر شد. با این همه شاید معروف ترین و پرخواننده ترین کتاب کوروش صفوى «دنیاى مصرفى» از گوردر باشد که درسالیان اخیر میان جماعت کتابخوان حسابى گل کرد؛ کتابى که حسن کامشاد هم آن را ترجمه کرده است. «نگاهى تازه به معنى شناسى»، «سه رساله درباره حافظ»، «ذهن و زبان»، «زبان و اندیشه»، «دیوان شرقى – غربى» از گوته، «درآمدى بر معنى شناسى» و … از آثار معروف کوروش صفوى است که برخى تألیف و برخى ترجمه اند. «از زبان شناسى به ادبیات: جلد اول نظم» از دیگر کارهاى معروف و محبوب کوروش صفوى است که پژوهشى مفصل و در خور در زبان شناسى ساختارى و زبانشناسى در ادبیات است که بارها تجدیدچاپ شده است. جلد دوم این کتاب که به زبان شناسى ساختارى در شعر مى پردازد توسط حوزه هنرى منتشر شده و دیوان شرقى – غربى گوته هم بارها توسط نشر هرمس به بازار نشر روانه شده است.

از دیگر کتابهاى مشهور کوروش صفوى مى توان به دو کتاب «محفل فیلسوفان مرده» که ترجمه است و «منطق در زبان شناسى» اشاره کرد .

برخى از آثار وى عبارتند از: درآمدى بر زبان شناسى، نگاهى تازه به معنى شناسى، سه رساله درباره حافظ، ذهن وزبان، زبان و اندیشه، دیوان شرقى – غربى (از گوته)، دنیاى مصرفى از گوردر، «درآمدى بر معنى شناسى»، از زبان شناسى به ادبیات: جلد اول نظم، از زبان شناسى به ادبیات: جلد دوم شعر، منطق در زبان شناسى، محفل فیلسوفان مرده (ترجمه)، زبان هاى دنیا (ترجمه)، آشنایى با تاریخ زبان شناسى، آشنایى با نظام هاى نوشتارى و آشنایى با تاریخچه زبان هاى ایرانى

– تألیف و انتشار بیش از ۶۰۰ مقاله علمى در مجلات مختلف زبان شناسى ایران و جهان. ادامه مطلب